"Ресейде Жаңа жылдан кейін араның табиғи балы дүкен сөрелерінен толық дерлік жойылып кетуі мүмкін. Оның орнын қант шәрбаты негізіндегі өнім басады. Бұл туралы тұтынушыларды Омарташылар одағы ескертті. Бұл кез жақын қалды. Росстат дерегінше, қазірдің өзінде Ресейде сатылып жатқан балдың жартысына жуығы – фальсификат", – деп хабарлады "Про Барнаул" басылымы.
Омарташылар одағының түсіндіруінше, РФ-та балды сертификаттау енгізілді. Алайда сертификация саласы шектен тыс монополияландырылған. Содан нарық ойыншылары ойына келген бағаны қояды.
Салдарынан, сертификация сынақтарынан өтіп, сертификат алудың тым қымбатқа түсетіні сонша, өңдеушілерге балды тапсыру тиімсіз болып қалды. Нәтижесінде, омарташылар өз өнімін өзінде қалдыруда және жергілікті жерінде тапсырыс бойынша жоғары бағаға сатады.
Бұған қоса, "орта ресейлік ара" тұқымы қырылып жатқан көрінеді. Сарапшылар "Парламентская газетаға" сұхбатында келесі жылдан бастап, табиғи бал ресейліктердің аз шоғырына, байларына ғана қолжетімді болатынын растады. Қалған бұқара қант пен сироптан жасалған жалған өнімді бал деп тұтынуға мәжбүр болады.
"Жаңа жылдан кейін ресейлік дүкендердің сөрелерінен табиғи бал атаулы жоғалып кетеді. Оны балдық өнім ("медовый продукт") алмастырады. Қазірдің өзінде солай болып жатыр. Сертификаттаудың шығыны көп болғандықтан, көптеген арашыларға енді алған өнімін өңдеушілерге тапсыру мәнсіз болып қалды. Олар өзіндік құннан аз ақы ұсынады. Сондықтан өндірген өнімді өзінде қалдырғанды дұрыс көруде", – деді Ресейдің Омарташылар одағының төрағасы Валерий Михеев.
Журналистер осыған қатысты түсініктеме сұрап, "Роскачество" мекемесіне жүгінді. Ведомство бұл үрейдің негізсіз еместігін нұсқады.
"Биылғы жылы ірі бөлшек сауда желілерінен сатып алынып, нарықтағы қапталған, құтыланған балға екінші рет зерттеу жүргізілді. Оның қорытындысында Ресейдегі бал сапасының қатты құлдырағаны анықталды. Зерттеу көрсеткендей, танымал ресейлік 20 сауда маркасының 13-і ғана табиғи болып шықты. Қалған 7-еуіне қант немесе өзге шәрбаттар араластырылған", – деп хабарлады "Роскачество".
Оның үстіне 4 марка бойынша бал сапасына қойылатын талаптар жүйелі түрде бұзылады екен, мұның ерекше алаңдаушылық туғызатыны мәлімделді.
"Бұзушылықтардың кең ауқым алып бара жатқанын және қайталана бастағанын ескере отырып, "Роскачество" тиісті ақпаратты бақылау-қадағалау және тергеу органдарына бағыттайды. Жосықсыз өндірушілерге қатысты толыққанды шараларды солар қабылдайды", – деп түсіндірді "Российская система качества" (Роскачество) автономды коммерциялық емес ұйымы.
"Сонымен қатар, 9 белгілі брендтің өнімдері де ауыстырылғаны әшкереленді. Нақтылағанда, құтыдағы бал заттаңба-этикеткасында мәлімделген бал түріне еш сәйкес келмейді. Мәселен, "гүлдік" бал орнына күнбағыстық немесе қарақұмық балы салынған. Осы арқылы қымбатырақ бал ретінде арзанқолын сатуға тырысады. Сондай-ақ, сұйық күйін сақтау үшін бір сауда маркасының өз балын қыздырғаны анықталды. Бұл жағдай осы жеңсік астың биологиялық құндылығына және кемелдігіне ықпал етеді, қауіпті ауру туғызатын канцероген бөлінеді", – деп мәлім етті Ura.news.
РФ Омарташылар одағының басшысы қалыптасқан жағдай үшін ара өсірушілерді айыптауға болмайтынын нықтады.
Оның пікірінше, қолданыстағы "Меркурий" атты өнімнің қозғалысын бақылау жүйесі өнімнің омартадан сөреге дейінгі жолын қадағалауға мүмкіндік береді.
"Омарташылар фальсификацияланған бал сатыпты дегенді естімеппін. Өйткені олар өз өнімі үшін жауапкершілік арқалайды. Бұл оның беделі. Абыройдан жұрдай болса, басқа салаға кете алмайды. Жалған өнім өткізіп, өмір бойы айналысқан кәсібінен қол үзуге бармайды. Егер әлдебір марканың өнімі жаман болып жатса, бар сұрақ делдалдарға. Ара өсіруші өз атына кір келтірмеуге тырысады, өз ісін қадір тұтады. Ал, бал омартадан алыстаған сайын, оның құрамының да сан құбылу мүмкіндігі зор", – деді Валерий Михеев.
Ол балдың түпнұсқалығына негізгі мемлекеттік бақылау өңдеу және сату кезеңдерінде жүргізілуге тиістігін қаперге салды. Өйткені омарташыларға онсыз да бақылау күшейтілді, ал, сөрелердің фальсификатқа толуына өңдеушілердің қатысы болуы мүмкін.
Одақ төрағасының байламынша, қазіргі кезде Ресейде араның табиғи балы сирек кездесетін өнімге айналып барады. Салдарынан 2026 жылдан бастап, ресейлік дүкендердің сөрелерінде негізінен тек "балдық өнім" қалады. Сарапшы аты ұқсастау болғанымен, бұларды бал деп атауға мүлдем болмайтынына назар аудартты.
Михеев өнімді талдау-анализ құнының қатты қымбаттап кеткеніне, омарталарға қатысты талаптардың шамадан тыс арттырылғанына, бұл арам ниетті шенеуніктердің пара дәметуіне жол ашатынына ара өсірушілердің шағымданатынын жеткізді.
Мысалы, ара өсіруші қанша жерден барлық талапты орындағанымен, жемқор шенді дегеніне жетпей, бәрібір рұқсат құжаттарын бермейді, сынықтан сылтау тауып, сергелдеңге салады. Омарташыға қосымша шығындалып, бақылаушы органдағылардың сұрағанын беру қалады, немесе рұқсат ала алмай, шаруашылығын жауып, банкрот болады.
Омарташылардың өңіраралық одағына сілтеме жасап, "Коммерсантъ" газетінің жазуынша, Ресейдің балсыз қалуына қолайсыз ауа райы, аралардың жаппай қырылуы да ықпал етуде.
Биылғы көктемде – сәуір мен мамыр айларында РФ-та үсік мен ызғардың үстемдік етуі салдарынан гүлді дақылдар мен бал беруші өсімдіктердің жаппай солып қалуы, қайта өркендегендерінің бір бөлігінің жазғы аптап ыстықта қурап қалуы да салаға жойқын соққы берді.
Мамандарды қараған-акация, жөке-липа, қарақұмық және басқа да ара шаруашылығы үшін маңызды өсімдіктер гүлдерінің жаппай жойылғаны мазалайды.
Соның кесірінен ерте оянған аралар шірне-нектар мен гүл тозаңының құнды қайнарына қол жеткізе алмай қалды. Салдарынан, 2025 жылы бал өндірісінің көлемі тағы құлдыраған.
"Ресейде ара отбасыларының шамамен 20-25%-ы қыстан шықпады, қырылып қалды. Биыл көктемнің ерте келуіне байланысты жәндіктер қысқы ұйқыдан мерзімінен бұрын оянды. Алайда артынша түскен үсікке ұрынып, жаппай өлді. Популяцияның қалпына келуі біраз уақыт алады", – дейді аталған одақтың президенті Александр Кукс.
Бұдан бөлек, сарапшының дерегінше, омарташылар жаңа аралар отбасын сатып алу кезінде қиындыққа тап болды. Одақтың ақпараты бойынша көлік "коллапсы", рейстердің жаппай кешігуі, халықаралық санкциялар кесірінен Ресейге жеткізілімдер аяғына жеткізілмей, доғарылады, немесе ұзап, уақытылы орындалмайды. Көбісі тапсырыс берген көлемінің тек жартысын алатыны белгілі болды.
Алайда РФ ауыл шаруашылығы министрлігі ауыл шаруашылығы өндірушілерінің дабылына бейжай қалды. Ведомство қазіргі кезеңде аралардың жаппай қырылғаны туралы ақпарат өзіне түспегенін мәлімдеді.
Ресейлік АШМ бүгінде РФ-та 49,7 мың ара отбасы тіркелгенін, бұл былтырғыдан 4,2% көп екеніне нұсқады. Дегенмен, сарапшылар бұл деректер саладағы шынайы жағдайдан хабар бермейтінін ескертті. Өйткені кейбір аграршылар мемлекеттен субсидияны көбірек алу үшін қосып жазады.
BusinesStat дерегінше, Ресейде бал өндірісі жыл сайын құлдырап барады: 2022 жылы – 67 мың тоннасы жасалса, 2023 жылы көрсеткіш 65 мыңға төмендеді, ал, 2024 жылы 64 мың тоннаға әзер жеткен. Ресейлік өңдеушілер 2024 жылдан бері бал тапшылығына ұшырады.
Бұдан шығар байлам сол, қазақстандық тұтынушылар егер денсаулығының мықты болғанын қаласа, онда отандық табиғи балды тұтынғаны және ресейлік өнімге сақтықпен қарағаны маңызды.
Өз кезегінде гастроэнтеролог-дәрігер Ирина Губанова қант диабетімен ауыратын, семіздіктен зардап шегетін, аллергиясы, сондай-ақ осы өнімге жеке төзбеушілігі бар адамдар бал жеу туралы түпкілікті ұмытқаны жөн екенін ескертті.
