Мәжілістің жалпы отырысында Цифрлық кодекс жобасы мен оған ілеспе түзетулер бірінші оқылымда мақұлданды, деп хабарлайды inbusiness.kz сайты.
"Цифрлық кодекстің жобасына Мәжіліс депутаттары бастамашылық жасады. Мемлекет басшысы өз Жолдауында үш жылдың ішінде цифрлық ел құру міндетін қойды. Оның құқықтық негізіне цифрлық кодекс айналады. Кодекс цифрлық мемлекеттің архитектурасы мен деректерді реттеуден бастап цифрлық адам құқықтарын қорғауға және киберқауіпсіздікті қамтамасыз етуге дейінгі цифрлық құқықтық тәртіптің барлық негізгі салаларын қамтиды. Кодекстің бірінші бөлігі – реттеудің мәні ақпараттандыру немесе автоматтандыру процестерінің өзі емес, цифрлық ортада туындайтын құқықтық қатынастар екенін анықтайды", – деді депутат Екатерина Смышляева.
Кодекстің жобасы технологиялық және контенттік бейтараптық қағидаттарына негізделген. Ол цифрлық құқықтық тәртіптің архитектурасын қалыптастырады, оған барлық кейінгі салалық нормалар енгізіледі.
Кодексте деректер санаттары арасындағы айқын айырмашылықтар қарастырылған:
– әкімшілік деректер – мемлекеттік функцияларды орындау барысында жасалған;
– ашық деректер – компьютермен оқылатын, міндетті түрде жариялануға жататын деректер.
Цифрлық орта объектілеріне азаматтық құқықтарды тіркеу мен қолданудың цифрлық әдісі болатын цифрлық құқықтар жатады. Олар былай бөлінеді:
- қаржылық немесе тауарлық активтерге құқықтарды куәландыратын келіссөздер жүргізілетін цифрлық құқықтар;
- иесіне қол жеткізу, пайдалану немесе талап ету құқығын беретін утилитарлы цифрлық құқықтар.
"Цифрлық кодексте адамның негізгі цифрлық құқықтарын қорғаудың құқықтық негізі белгіленеді. Оған қол жеткізу құқығы, құпиялылық және цифрлық сәйкестендіру құқығы, сондай-ақ ұмыту құқығы – интернетте қалдырылған цифрлық ізді жою мүмкіндігі кіреді. Цифрлық ортада сәйкестендіру процедураларының, соның ішінде биометриялық және көп факторлы аутентификацияның қауіпсіздігі мен сенімділігін нығайтуға ерекше назар аударылады. Сонымен қатар электронды цифрлық қолтаңба жалғыз білікті қолтаңба нысаны мәртебесін сақтайды. Ал цифрлық растаулар (SMS кодтар, биометриялық деректер және басқа да нысандар) жоғары заңды маңызы жоқ әрекеттер үшін қолданылатын жеңіл сәйкестендіру нұсқалары ретінде айқындалады", – делінген Мәжіліс таратқан ақпаратта.
Кодексте электронды және цифрлық құжаттарды пайдалану да реттеледі. Электронды құжат түпнұсқаға балама болып саналады, цифрлық қолтаңбамен қол қойылады, ол жүйеден тыс пайдаланушының құрылғысында немесе сыртқы жадында болуы мүмкін. Сенімділікті арттыру үшін қосымша қауіпсіздік деңгейлері енгізіледі.
Айта кету керек, бұған дейін Мәжіліс депутаты Цифрлық кодекстің ерекшелігін түсіндіргенін жазғанбыз.
